Belangrijk deelaspect van emotionele intelligentie: emotiekennis

Emotionele Intelligentie is een begrip uit de populaire psychologie. Dit begrip wordt ook ondersteund door veel academisch onderzoek, al staat nog niet helemaal vast welke eigenschappen of competenties wel of niet bij het overkoepelend begrip “emotionele intelligentie” horen.

In haar boek How Emotions Are Made: The Secret Life of the Brain schrijft de bekende emotieonderzoeker Lisa Feldman Barrett over een belangrijk deelaspect van emotionele intelligentie: emotiekennis, in het Engels genoemd “emotion knowlegde” “emotion differentiation” of bij Barrett “emotional granularity”. 

Wat is emotiekennis?

Emotiekennis is kennis en begrip van de eigen emotionele ervaringen. Zo vormt het aantal verschillende emoties die een persoon kan onderscheiden haar kennis van de emotie.

Iemand met hoge emotiekennis kan onderscheid maken tussen emoties die allemaal binnen hetzelfde niveau van valentie en opwinding vallen, en benoemt ervaringen met verschillende emotiewoorden. Iemand met minder emotiekennis beschrijft de eigen emoties in globale termen, meestal van plezier of ongenoegen.

Emotiekennis is dus het vermogen om de emotionele beleving in afzonderlijke categorieën in te delen. Bijvoorbeeld woede ten opzichte van angst, en bovendien ook een bepaalde fundamentele emotie in haar verschillende tinten in te delen (woede -> irritatie, frustratie, vijandigheid, kwaadheid, nijdigheid, woestheid verontwaardiging…)

Emotiekennis verwijst naar het niveau van complexiteit waarmee mensen hun emotionele ervaring benoemen.

Mensen met lage emotiekennis hebben de neiging om emoties in algemene termen te benoemen (bijv. “Ik voel me goed”), terwijl mensen met hoge kennis vaker specifieke en op de situatie aangepaste terminologie te gebruiken.

De diepte, complexiteit en verfijning van iemands emotiekennis is belangrijk omdat meer emotiekennis leidt tot groter psychologisch welzijn en tot betere strategieën voor emotieregulatie. Een emotioneel intelligente persoon heeft niet alleen veel concepten maar weet ook welke wanneer te gebruiken. Emotiekennis vergemakkelijkt de keuze en uitvoering van een strategie die de beste kans heeft deze emotie met succes te reguleren.

Emotiekennis en emotieregulatie

Mensen met geavanceerde emotiekennis weten duidelijk wat ze voelen (“emotional clarity” “emotion awareness”). Zij weten ook, wat de emotie veroorzaakt. En zij weten, welk gedrag en welke specifieke copingstrategieën meest effectief zijn om deze emotie constructief te hanteren. Overigens is dit een bewezen effect, dat intuitief toch niet makkelijk te begrijpen is. Mensen willen niet graag geloven dat het benoemen van emoties helpt bij emotieregulatie, ook al is dit effect wetenchappelijk goed onderbouwd (Torre & Lieberman, 2018).

Emotionele intelligentie verbeteren

Emotionele Intelligentie kan verbeterd worden. Een sleutel tot EI is het leren van nieuwe concepten van emotie en het verfijnen van bestaande concepten. Het doelgericht opdoen van gevarieerde ervaringen en het actieve leren van nieuwe emotiebegrippen is een goede manier om emotionele intelligentie te bevorderen.

Barrett geeft ook veel voorbeelden van onderzoek dat aantoont dat mensen met verfijnde psychologische concepten inderdaad ook mentaal veel gezonder zijn.

Emotieregulatie

Het onder woorden brengen van gevoelens, of “affect labeling”, kan onze emotionele ervaringen reguleren. Waarschijnlijk gebeurt dit omdat de prefrontale cortex, dus het gedeelte van de hersenen dat stuurt en controllert, door taal geactivieerd wordt.

De psycholoog James A. Russell ontwikkelde een model om gevoelens te beschrijven. Emoties kunnen als een punt op een cirkelvormige structuur getoond worden. De twee dimensies van de cirkel zijn valentie (goed-slecht) en arousal (intensiteit, activering).

Plutniks Wheel of Emotions

Een ander model dat kan helpen om emoties te beschrijven (al is het misschien niet strict wetenschappelijk) is Plutchik’s Wheel of Emotions. Plutnik stelde acht primaire bipolaire emoties voor: vreugde versus verdriet; woede versus angst; vertrouwen versus afkeer; en verrassing versus anticipatie. Bovendien legt zijn model verbanden tussen het idee van een emotiecirkel en een kleurenwiel. Net als kleuren kunnen primaire emoties worden uitgedrukt in verschillende intensiteiten en zich met elkaar vermengen tot verschillende emoties.

Emotieregulatie onder actute stress

Onder acute stress kunnen ademhalingstechnieken helpen om tot tust te komen en de emoties te reguleren.

Literatuur

Barrett, L. F. (2017). How emotions are made: The secret life of the brain. Pan Macmillan.

Torre, J. B., & Lieberman, M. D. (2018). Putting feelings into words: Affect labeling as implicit emotion regulation. Emotion Review, 10(2), 116-124.